PIRT

Handan: Bence mesele bağırsaklardaki gazın adıyla doğrudan ilgili değil, kelime sadece bir sembol. Senin de sözünü ettiğin gibi etnik kimlik, dinsel inanç, cinsel yönelim gibi kimliğin farklı bileşenlerini oluşturan tanımları kullanmakta yaşanılan sıkıntıyı, aslında bu varoluş biçimine yönelik baskıyı eleştirme niyeti. Bu niyeti son derece olumlu bulduğumu söylemek isterim. Ancak oyunun hedef kitlesi olan çocukların soyutlama yetisi o yaşta bu kadar gelişkin değil ne yazık ki. Bu durumda da sadece kelimenin yetişkin insanlar dünyasında hoş karşılanmadığı bilgisi geçiyor sahneden salona. Başka bir deyişle seyirci karşısında bazı kelimelerin makbul, bazılarının olmadığı gerçeği bir anne figürü tarafından kabul ediliyor. O yaştaki çocuklar için annenin mutlak otorite olduğunu düşünürsek işler bir tur daha karışıyor. Şöyle ki; korunaklı ortamda saygılı ve kurallı Türkçe konuşmaya özendirilerek, hatta haddinden fazla uyarılmak suretiyle zorlanarak eğitilen çocukların küfürle, argoyla karşılaşmaları için artık okula başlamalarına bile gerek yok. Sokağa çıktığı andan itibaren nokta virgül gibi her cümleye eşlik eden küfürler ülkenin her yerinde duyuluyor. Medya için işletilen çok sıkı sansür mekanizması da sanki bu kullanımı artırmaktan başka bir işe yaramıyor. İşlerin karıştığı nokta ise çocuklara “evladım osuruk deme, ona gaz denir” tembihlerinin boşa çıktığı yer. Yetişkinlerin bu ikiyüzlülüğünü anladıkları anda her bir çocuğun bu hüsnütabirleri nasıl karşılayacağını merak ediyorum. İşte bu yaşanmışlıktan gelen

bir sorun ve oyunun buna verdiği klişe bir cevap ya da reçete yok.

Nihal: Belki de biz bu yaklaşıma çok fazla anlam yükledik ne dersin?

Oyunda daha önce de dile getirdiğim gibi gereksiz uzatmalar yer alıyor. Yolculuğun amacı ‘bebeğin gazını kolay bir şekilde çıkarması için neler yapılabilir ’in yanıtını bulmak. Ancak yer verilen birçok detay içinde amaç kaybolmuş. Sonunda “Nasıl siz buraya kendi çabanızla engeller aşıp geldiniz, o da bunu kendi çabası ile yapabildiğinde büyüyecek; büyümek zor ama çok güzeldir” gibi bir cümle bu yolculuğun gerekçesini açıklıyor. Bu yolculuk daha az sayıda, güçlü ve çocuk bakışı barındıran engellerden oluşsaydı çok daha ilginç, anlaşılabilir olabilirdi.

Sahnede yer alan bebek beşiği bize oyun hakkında ipuçları veriyor. Bebek ağlaması, oyuncuların -anne babanın -seyirciden yardım istemesi, panik halinde olmadık şeyler yapmaları hangi evde yaşanmamıştır ki? Çok keyifli, küçük büyük seyirciye kendini gösteren sahneler.

Kardeşi olan küçükler, bu sahneleri muhtemelen evlerinde görmüşlerdir. Kendilerinin de bir zamanlar bu bebek gibi ağladığı, gazlı bir bebek olduğu, anne babanın susturmak için nasıl uğraş verdiği mutlaka çocuklara anlatılmıştır. O nedenle özellikle ilk bölümü küçük büyük herkes keyifle izledi. Çocuk tiyatrosu hedef yaş gurubundan itibaren tüm insanlar için olmalıdır dediğimizde tam da bundan söz ediyoruz. 3 yaşından itibaren tüm seyirciler eğer kendilerinden bir şey görebildilerse, izlerken bir yetişkin oyununda olduğu kadar kendilerini oyuna kaptırdılarsa ve ciddi anlamda eğlendilerse yetişkin için olduğu kadar bu çocuklar için de iyi, güzel bir oyundur. Eğer bir yetişkin çocuğunu götürdüğü oyunu seyretmeyi kendisi için bir zaman kaybı olarak görüyorsa, oyunu “çocukça! Çocuklar için olabilir” gibi tanımlarla açıklıyorsa bu -çocuk eğleniyor gibi görünse de – kötü bir oyundur.

Oyunculuk açısından değerlendirmemiz gerektiğinde grup hem çocuğa hem yetişkine abartmadan, çocuk oyunlarında gördüğümüzün aksine ağzını yüzünü eğmeden ciddi bir oyunculukla bir durum ortaya koyması açısından takdire şayan. Bu da oyunu özel, izlenesi hale getiriyor. Dekor basit ama işlevsel. Oyunun sergilendiği yerin küçük bir salon olması, seyirci ile oyuncuların iç içe olması oyuna değer katan bir başka özellik. Bu oyun büyük salonda yüksek sahnede oynansa bu kadar keyif vermeyebilirdi.

Sevgili Handan, oyun hakkında başka neler söyleyebiliriz?

Handan: Senin bıraktığın yerden alayım o zaman. İzlerken ben de eğlendim, bu oyun çocuklar

için iyi olabilir demeden. Oyunun bir küçücük pırttan geldiği yerleri gülümsemeyle izledim.

Beden perküsyonu yaptık, marş söyledik, Zort ve Zart’ın neşesine ve coşkusuna ortak olduk ve hepsine yapmacıksız bir neşeyle davet edildik. Bu tavır Zart ve Zort’un Gaz gezegenindeki bilgeden öğrendiği sırla uyum içindeydi. Anne babalara verilen bu sırrın hatırlanmasının hepimiz için faydalı olacağını düşünüyorum. Bu kadar doğrudan söylenmesini pek estetik bulmasam da sürekli olarak çocuklara birtakım dersler veren oyunlardan sonra yetişkinlere çocuklar lehine bir tavsiye verilmesi hoşuma gitti.

Seyirci olarak bir beklentimizin karşılanmadığını hatırlatmak istiyorum bir de. Kendilerini gerçekleştirip bir tür erginlenme töreninden başarıyla geçen gazlar özgün renklerine kavuşma hakkını kazanırlar bilgisi bize verilmişken, Zart ve Zort cesaret gösterip kahramanın yolculuğunu tamamlamışken neden istedikleri rengi alamadılar bunu hala merak ediyorum.

Nihal: Belki grup bu konuda bizlere bilgi verir, gelen yanıtı da burada paylaşırız. 

Aşağıda yer verdiğimiz maddelerle örtüşen özellikleriyle oyun dört gülücüğü hak etmiştir. 

 😊 😊 😊 😊 

1) Çocuk tiyatrosu eleştirisinde tek kriter yaştır ve oyun hazırlanırken sadece hedef yaş grubunun algılama kapasitesi ve odaklanma süreci dikkate alınmalıdır. Cinsiyet, etnik kimlik, ırk, din gibi farklılıkların önemi yoktur. Oyunu hazırlarken hedef yaş grubu belirleyen ve belirlediği hedef grubunun özelliklerine göre oluşturulmuş oyunlar,

4) Mizah öğelerini çarpışıp düşmekten öte çeşitli biçimlerde kullanan, gerektiğinde duygusal yoğunluklar yaşatan,

6) Çocuğun kendisini eksik ve yetersiz görmesine neden olacak şekilde ideal kahramanlar yaratmak yerine, oyunlarına anti kahramanları dahil eden,

8) Dekor, kostüm, ışık, efekt gibi sahne elemanlarını oyuna hizmet edecek, oyunu açıklayacak şekilde kullanan,

özellikleriyle dört gülücük verilmiştir.