😊 😊 😊 😊

HAYALLER MÜZESİ

Nihal: Handancım, Hayaller Müzesi adlı oyunu izledik, oyun bir müzede geçiyor, heykellerin arasında gezen Ada adlı küçük kızın, gördükleriyle ilgili bir ödev hazırlaması gerekiyor. Tam o sırada hayal dünyası devreye giriyor ve heykellerin canlandığı, orada bulunmalarının nedenlerini öğrendiğimiz bir süreç başlıyor. Hayal ile gerçeğin iç içe geçtiği, birlikte kurgulandığı edebiyat resim ve bilim alanlarında ünlü kişilerle tanışıyoruz. Newton, Agatha Christie, Mozart, Frida Kahlo… Hemen şöyle bir soruyla başlayayım: oyun çeviri değil, Gaye Çorumlu ve Gülce Ünlü yazmış. Eğer bu oyunun yazarı sen olsaydın kimleri bu müzeye yerleştirirdin? Neden?

Handan: Müzeye girmek için ölmüş olmak şartı yoksa Greta Thunberg'i müze koleksiyonuna alırdım. Bunu da iki sebeple yapardım; birincisi artık kaçamayacağımız bir gerçek olan küresel iklim felaketi üzerine Ada ile Greta'yı tartıştırmak ilginç olurdu. İkincisi de her ne kadar politik doğruculukla konuşsa da Greta'nın olanca sevimsizliğinin altını çizmek, büyümüş de küçülmüş yetişkin kopyalarının çekilmezliğini ortaya çıkarmak isterdim. İkinci olarak Charles Dickens'ın Noel Şarkısı öyküsündeki Ebenezer Scrooge'un mumyadan heykelinin parça pinçik edilmiş halini koyardım onarılacaklar kısmına. Ada onu kolay kolay tanıyamazdı ama Ebenezer kendini anlatmakta hiç güçlük çekmezdi bence.  Sevgide, ilgide, ihtimamda hem kendine hem başkalarına bu kadar cimri olmanın pişmanlığını yaşamış biri olarak anlatacak çok şeyi olurdu, üstelik bunları salondaki seyircilerle içten bir diyalog içinde bile yapabilirdi. Oyunu izlerken Türkiye'den biri olsaydı diye bekleyip durdum, şimdiki çocukların tanımadığı ama sanırım onların anne babalarının çocukluğuna denk gelen dönemde Uykudan Önce programıyla çocukların kalbinde gerçekten de taht kurmuş olan Adile Naşit olurdu benim müze koleksiyonumda. Bu sıralar çocuklarla birlikte herkesin ihtiyacı olan şefkatin anısını sahneye taşımak için yapardım bunu. Uykudan Önce programının yayınlandığı sıralar gelen mektupları, istekleri anlatırdı Adile Naşit bu nesile de. İlk anda aklıma bu isimler geldi. Bakalım bizi okuyanlar neler düşünecek? 

Nihal: Bu oyun yetişkinler için sahnelenebilir mi? Onlar için yapılsaydı neler olmazdı? Şimdi bu hali içinde dile getirdiklerin olmasaydı oyun ne kaybederdi? Oyun +7 içindi galiba...

Handan: Ters köşe soruları seviyorum! Bu oyun eğer yetişkinler için olsaydı Frida ve Isaac Newton sahnede birbirlerini kovalamazdı her şeyden önce. Müzeye gelen küçük kız Ada gördüklerini deftere aktarırken seyircileri sınava tabi tutmazdı. Oyuncular seyirciye doğru değil birbirlerine oynarlardı ya da seyirciye seslenme işi bu kadar açık seçik yapılmazdı. Müzedeki ünlülerin hayat hikayeleri anahatlarıyla verilmez ama bir nokta seçilip o işlenirdi. Çocuk tiyatrosu deyince bilgilendirmekten kendimizi alamıyoruz bir türlü. Balmumu müzesindeki ünlüler arasından sadece Frida Kahlo, Isaac Newton, Agatha Christie ve Wolfgang Amadeus Mozart’ın olduğunu gördüğümde bunu çeviri bir oyun sanmıştım. Oyun çıkışı yazarla tanıştığım zaman sormak istedim ama vakit bulamadığım için buradan söyleyeyim, neden bizim buralardan biri yoktu diye merak ettim. 

Nihal: Peki bu saydığın durumlar olmadan bir çocuk oyunu olamaz mı? 

Handan: Olur elbette. Çok dingin bir oyun izlemiştik seninle hatırlıyor musun? Bebekler için hazırlanmış ve sadece alışveriş torbalarından çıkan seslere odaklanmış bir yapımdı. maksat seyircinin ilgisini ayakta tutmaksa bunun bağırmaktan, kovalamaca oynamaktan başka yöntemleri elbette var.  Ayrıca çocukları sürekli olarak sınava sokmak fikri bana itici geliyor, hangi yetişkin tiyatrosunda "demek ki neymiş" mealinden sorularla karşılaşıyoruz sorarım sana! Her şeyin hızla değiştiği bir zamanda çocuklara istediğimiz şekli verebileceğimiz oyun hamuru gibi davranma alışkanlığını önce tiyatro mu bıraksa?  

Nihal: Bu oyunu izledikten sonra şunu düşündüm. Bu ünlü kişilerle ilgili aspirin bilgiler diyebileceğimiz bazı bilgiler edindik. Ancak her bir kişi için aynı derecede bilgi sahibi olduğumuz söylenebilir mi? Newton’un ışık kırılması sonucu  ortaya çıkan gökkuşağı renklerini, ışığı prizmadan geçirerek yedi rengin elde edilmesi güzel ve çocukların ilgiyle izlediği bölümdü. Frida’nın eserlerinden daha çok örnek görebilirdik, Mozart çok küçük yaşta dehasını ortaya koymuş bir müzisyen. Çocuk yaşta sarayda konserler vermiş. Bu yönüne dikkat çekilmesi, görsellerle desteklenerek yer verilmesi çocukların kendilerini daha yakın görmelerine yardım edebilirdi. Burada önemli olan çocuk kendi yaşamında bu kişilerin adını duyduğunda, eserleriyle karşılaştığında dönüp bir daha bakması “aaa ben bu kişiyi/ bu eseri tiyatroda görmüştüm, başka neler varmış” dedirten bir merak uyandırmak. Ünlü kişilerin hayat hikayeleri, yaşamlarında karşılaştığı zorluklar, engeller, verdiği mücadeleler, ortaya koyduğu ürünlerin  yer aldığı oyunlar +7 için ilginç olmaz mı? Onların da bir zamanlar kendileri gibi çocuk olduğu düşüncesi çocuğa kendisiyle ilgili yeni alanlar açmaz mı? 

Handan: Yeni alanlar açmak için bir dolu imkanı vardı aslında metnin, ancak bunları yeterince verimli kullanamadıklarını düşünüyorum. Mesela  gördüğümüz dört heykel de onarım kısmına getirilmiş ve Ada onları tesadüfen bulmuştu. Bu durum bir dolu hikaye ihtimalini barındırıyor aslında, ünlülerin heykellerinin neden bozulduğuyla bağlantılı bir hikayeden köklenen bir hikayeler serisine gidebilirdik, belki hala gidilebilir. Tekrar düşündüğümde oyundan bende kalan izleri sayarken aklıma kostüm, ışık, müzik, dekor geliyor. Çocuklar da ilgiyle izlediler, sen ne diyorsun?

Nihal: Evet kostüm, dekor oyuna hizmet edecek şekilde gerektiği gibi kullanılmış. 

Bu değerlendirmeler ışığında izlenen oyun;

1) Belirlenen yaş grubunun özelliklerine (Çocuk tiyatrosu eleştirisinde tek kriter yaştır ve oyun hazırlanırken sadece hedef yaş grubunun algılama kapasitesi ve odaklanma süreci dikkate alınmalıdır. Cinsiyet, etnik kimlik, ırk, din gibi farklılıkların önemi yoktur) göre oluşturulmuş, 

5) Çocuğun düş kurma ve oyun oynama gibi temel ihtiyaçlarını gözeten,

7) Çocuğu şaşırtan, yeni ve farklı bir dünyanın olabileceğini fark ettiren,

8) Dekor, kostüm, ışık, efekt gibi sahne elemanlarını oyuna hizmet edecek, oyunu açıklayacak şekilde kullanan,

Özellikleriyle dört gülücük hak ediyor.  😊 😊 😊 😊